Trang chủ Waorani: Lập bản đồ Vùng đất Tổ tiên ở Ecuador

Waorani: Lập bản đồ Vùng đất Tổ tiên ở Ecuador

Tải xuống PDF

Português

Trong suốt 4 năm, chúng tôi (Digital Democracy) đã hợp tác chặt chẽ với những người Waorani của Ecuador để thử nghiệm phần mềm đổi mới, Mapeo desktop và lập bản đồ lãnh thổ tổ tiên của họ. Sau 4 năm thu thập dữ liệu bản đồ, Waorani đã giành được chiến thắng lịch sử và quyết định khi thắng kiện trước chính phủ Ecuador và cứu nửa triệu mẫu rừng nhiệt đới Amazonian khỏi hoạt động khoan dầu.

Waorani là những ai và họ đang bảo vệ điều gì

Người Waorani là một dân tộc bản địa sống ở đầu nguồn của rừng Amazon thuộc Ecuador. Ban đầu là những người du mục săn bắn hái lượm, họ bắt đầu thành lập những ngôi làng lâu dài hơn sau khi được tiếp xúc với các nhà truyền giáo và công nhân dầu mỏ từ những năm 1950 trở đi.Họ đã chiến đấu hiệu quả chống lại các làn sóng xâm lược khác nhau, từ người Inca đến những người đi chinh phục gốc Tây Ban Nha, từ những người cạo mủ cao su đến những nhà truyền giáo và các công ty dầu mỏ của Mỹ. Tuy nhiên, kể từ khi tiếp xúc, lãnh thổ của họ đã bị giảm đi đáng kể, và những vùng đất còn lại hiện đang bị ảnh hưởng bởi hoạt động khai thác gỗ, khai thác dầu và định cư của thực dân..

Ngay cả khi ngày càng nhiều người Waorani tương tác với xã hội và nền kinh tế tiền tệ của quốc gia, họ vẫn duy trì nhiều phong tục tập quán và mối liên hệ sâu sắc với lãnh thổ của họ. Ngày nay, hầu hết người Waorani vẫn phụ thuộc vào đất đai, sông ngòi và rừng để lấy hầu hết các nguồn tài nguyên mà họ cần để sống, từ tài nguyên săn bắn và đánh cá, cây thuốc và nguyên liệu cho các vật dụng nghi lễ.

Người Waorani, với dân số 6000 dân hiện sống trong khoảng 50 ngôi làng nhỏ, đã được công nhận các quyền hợp pháp đối với phần lớn lãnh thổ của tổ tiên họ trên một vùng đất duy nhất rộng gần một triệu ha rừng nhiệt đới Amazon rộng lớn và trù phú. Tuy nhiên, Nhà nước Ecuador vẫn giữ quyền đối với các nguồn tài nguyên dưới lòng đất, bao gồm cả dầu và khí đốt, mà họ có thể nhượng cho các công ty tư nhân khai thác.

Việc lập bản đồ đã bắt đầu như thế nào

Đã có hoạt động khai thác dầu trong lãnh thổ Waorani từ những năm 1980, nhưng phần phía tây, được gọi là vùng Pastaza, vẫn không có các giàn khoan dầu. Tuy nhiên, năm 2012 Nhà nước Ecuador đã nhượng quyền khai thác dầu, Lô 22, chiếm phần lớn khu vực này. Vào thời điểm đó, một nhóm những người lớn tuổi Waorani đã đến thăm các vùng lãnh thổ bản địa khác ở Bắc Ecuador và chứng kiến những tác động đến xã hội, môi trường và sức khỏe đang diễn ra liên tục trong nhiều thập kỷ khai thác dầu. Những người lớn tuổi trở về nhà, chia sẻ kinh nghiệm của mình và cộng đồng quyết tâm ngăn chặn tình trạng ô nhiễm tương tự ảnh hưởng đến cuộc sống và đất đai của họ.

Waorani đặt ra việc lập “một bản đồ đầy những thứ vô giá” như một phần trong chiến lược ngăn chặn hoạt động khoan trong lãnh thổ của họ Họ bắt đầu làm việc với sự hỗ trợ của hai đối tác địa phương: Alianza Ceibo, một nhóm điều phối bảo trợ bao gồm đại diện của bốn dân tộc bản địa Ecuador là Kofan, Siekopai, Siona và Waorani, và Amazon Frontlines, đây là một nhóm gồm các thành viên quốc tế thuộc nhiều ngành nghề, sống và làm việc cùng với Alianza Ceibo trong nhiều chương trình từ lắp đặt hệ thống nước sạch đến bảo vệ pháp luật.

Sự phát triển của Mapeo

Waorani đã thử nghiệm nhiều công cụ và ứng dụng lập bản đồ khác nhau nhưng không có ứng dụng nào phù hợp với môi trường ngoại tuyến, rất xa xôi hẻo lánh và quy trình cộng tác của họ. Digital Democracy đã nhận thấy nhu cầu tương tự với các đối tác địa phương ở những nơi khác và đã bắt đầu phát triển một phần mềm mới phù hợp hơn: Mapeo. Dự án Bản đồ Waorani đã trở thành trường hợp sử dụng thí điểm chính cho sự phát triển của Mapeo, và nhóm bắt đầu sử dụng và đóng góp vào thiết kế năm 2015, ứng dụng này đã được sử dụng trong vòng bốn năm, trong quá trình lập bản đồ của 20 ngôi làng.

Vai trò của Bản đồ và lập bản đồ trong Phòng thủ Đất đai ở Waorani

Waorani dự định các bản đồ sẽ trở thành công cụ để truyền đạt mối quan hệ của họ với đất đai và lãnh thổ tới những người khác, đồng thời đạt được hỗ trợ cho tầm nhìn của họ. Vào năm 2018, điều này đã được thử nghiệm khi chính phủ Ecuador tuyên bố bán một lượng lớn các khối dầu mới với hơn 7 triệu mẫu rừng nhiệt đới, bao gồm Lô 22 - phần phía tây của lãnh thổ Waorani, nơi đã diễn ra việc lập bản đồ.

Cộng đồng đã quyết định khởi động một vụ kiện pháp lý chống lại chính phủ để phẩn đối việc mua bán, Amazon Frontlines và Digital Democracy đã giúp họ xuất bản câu chuyện bản đồ trực tuyến giới thiệu thông điệp của họ cho chiến dịch đi kèm. Bản đồ Waorani kể một câu chuyện khác với câu chuyện của chính phủ - một câu chuyện cho thấy vùng đất rất đa dạng sinh học và có bề dày lịch sử văn hóa, trong đó mọi diện tích rừng rực rỡ đang được đề cập sẽ bị đe dọa do khai thác dầu.

Vào năm 2019, Waorani đã thắng kiện khi tòa án quốc gia ra phán quyết rằng Chính phủ đã không thực hiện tham vấn đầy đủ trước khi lập các khối dầu, vi phạm quyền của cộng đồng đối với Đồng thuận dựa trên nguyên tắc tự nguyện, Trước và được thông tin đầy đủ (FPIC). Khối dầu đã bị loại bỏ và nửa triệu mẫu đất của Amazon được bảo vệ. Vụ việc đã đặt ra một tiền lệ quan trọng cho hành động của Người bản địa ở Ecuador và trên toàn cầu.

Mặc dù bản thân các bản đồ là kết quả thực tế của công việc lập bản đồ và đóng một vai trò quan trọng trong vụ án, nhưng quy trình lập bản đồ cũng có ý nghĩa không kém. Quy trình này bao gồm nhiều hội thảo ở cấp làng để thảo luận về việc lập bản đồ và xem xét các bản thảo. Trong suốt hàng trăm dặm đường, những người lớn tuổi và thanh niên đi bộ ghé thăm các địa điểm quan trọng để chia sẻ và ghi lại kiến thức văn hóa sinh học, nhận thức và ngôn ngữ được chia sẻ phong phú liên quan đến lãnh thổ và các mối đe dọa đã hiện ra. Điều này tỏ ra rất quan trọng khi người Waorani bắt đầu chuẩn bị cho vụ kiện vì có sự đồng thuận chung về các hành động và chiến lược cần thiết để bảo vệ đất đai cho các thế hệ tương lai.

Các phương pháp lập bản đồ Waorani

Tính đến năm 2020, Nhóm lập bản đồ Waorani đã hoàn thành quy trình sau đây với 20 trong số 52 làng Waorani.

Các thực thể

Con người: ‘Thành phần’ quan trọng nhất cho đến nay trong việc lập bản đồ là chính người dân Waorani: kiến thức sâu rộng và tình yêu lãnh thổ mà họ đã mang đến cho dự án cùng quyết tâm giữ vùng đất sạch sẽ và lành mạnh cho tương lai. Nhóm lập bản đồ đã đạt được các kỹ năng kỹ thuật, hỗ trợ và đào tạo chuyên gia, đồng thời làm việc với một nhóm lớn nhất có thể trong dân cư mỗi làng để vẽ bản đồ lãnh thổ và thực hiện các chuyến đi để lập bản đồ kiến thức của tổ tiên bằng GPS.

Giá trị: Các giá trị cơ bản của dự án là rất quan trọng cho sự thành công của nó. Một trong những điều quan trọng nhất trong số này là quyền tự chủ, hướng dẫn cách nhóm Waorani bắt đầu công việc ở mỗi cộng đồng, thống nhất về tất cả các giao thức và thảo luận về các phương pháp cũng như làm rõ vai trò của cộng đồng đối với quyền sở hữu cả dự án và kiến thức được lập bản đồ. Hỗ trợ quyền tự chủ và chủ quyền của cộng đồng và quyền sở hữu dữ liệu địa phương cũng là một giá trị cốt lõi trong sự phát triển của Mapeo.

Công nghệ:

Giấy khổ lớn, bút dạ màu
Thiết bị cầm tay GPS (Garmin etrex, các mô hình khác nhau)
Máy tính xách tay chịu được nắng mưa
Một máy tính xách tay và các ổ đĩa dự phòng
Máy chiếu nhẹ, di động để cả một ngôi làng có thể xem chỉnh sửa bản đồ trong thời gian thực
Phần mềm GIS và bản đồ: Mapeo Desktop, QGIS, Mapbox Studio
Phần mềm thiết kế: Adobe Illustrator

Tài nguyên cho Hội thảo và di chuyển

Nguồn cung cấp về thuyền, nhiên liệu và thực phẩm
Bộ cấp cứu: Bộ sơ cứu bao gồm thuốc chống nọc độc rắn; Điện thoại vệ tinh
Bộ dụng cụ đi bộ, ủng cao su, ba lô, chống nước, v. v.

Có không gian cho tất cả các thành viên cộng đồng, già và trẻ, tham gia vào việc vẽ bản đồ lãnh thổ, như ở đây trên một bản đồ tầng to lớn ở Akaro.

Phương pháp thực hiện ở mỗi làng

Thỏa thuận cộng đồng: Nhóm lập bản đồ Waorani bắt đầu bằng cách tổ chức một cuộc họp sơ bộ ở mỗi làng để đảm bảo hiểu rõ về dự án và đồng ý về các điều kiện và phương pháp lập bản đồ.

Lập bản đồ phác thảo: Quá trình bắt đầu theo cách có sự tham gia của người dân sử dụng giấy và bút. Mọi người trong cộng đồng - đàn ông, phụ nữ, người lớn tuổi, trẻ em - được mời đến và vẽ bản đồ về vùng đất cộng đồng của họ, đánh dấu sông suối, ngư trường săn bắn và các khu vực chứa các nguồn tài nguyên quan trọng trên các tờ giấy lớn. Sau khi hoàn tất việc lập bản đồ trên giấy, cộng đồng sẽ quyết định những khu vực và con đường có thể đi bộ đến và lập kế hoạch đi bộ trên mặt đất dựa trên bản đồ giấy.

Tại đây, một nhóm phụ nữ vẽ bản đồ đầu tiên về các không gian và địa điểm quan trọng đối với họ trong cộng đồng của họ, trên đó xác định các bước đi và dựa trên bản đồ kỹ thuật số.

Tạo Cấu hình Mapeo: Sử dụng bản đồ giấy làm tài liệu tham khảo, cộng đồng quyết định đối tượng địa lý nào là quan trọng để ghi lại (ví dụ: thác nước, bãi săn, v. v.). Một nhà thiết kế làm việc với Nhóm lập bản đồ để biến những hạng mục này thành những biểu tượng độc đáo sẽ bao gồm chú giải - quá trình này được quay lại thường xuyên vì mỗi làng có một số tài nguyên mới mà họ muốn thêm vào bản đồ. Phần chú giải của Waorani hiện có hơn 150 hạng mục.

Đào tạo GPS và đi bộ trên mặt đất: Lập bản đồ trên giấy được tiếp nối bằng các cuộc đi bộ trong đó các già làng và những người có kiến thức được tham gia cùng với một nhóm thanh niên trong làng, được Nhóm lập bản đồ Waorani cốt lõi đào tạo về GIS và GPS. Họ đến thăm các khu vực quan trọng, theo dõi săn bắn và các con đường khác để thu thập các câu chuyện và các điểm GPS để giúp số hóa các bản đồ vẽ tay.

Nhập dữ liệu: Trở lại làng, nhóm nhập dữ liệu từ GPS và bản đồ vẽ tay vào Mapeo Desktop, cũng như các thông tin và câu chuyện bổ sung. Một loạt các bản đồ nền ngoại tuyến bao gồm hình ảnh vệ tinh và các bản phân tích hiển thị lưu vực sông và độ cao, được sử dụng để giúp định vị các đối tượng địa lý. Sau khi các điểm dữ liệu được tải lên, bản đồ sẽ được chiếu lên tường để cả cộng đồng cùng xem.

Xuất dữ liệu: Dữ liệu được xuất từ Mapeo sang tệp GeoJSON, sau đó được tải lên Mapbox Studio. Nhóm Waorani đã làm việc với Digital Democracy để tạo một mẫu thiết kế trong Mapbox và thống nhất về bảng màu và phông chữ, v. v. Bản đồ ô của khu vực có liên quan đến cộng đồng được xuất sang Adobe Illustrator, nơi chú thích và tiêu đề được thêm vào.

In: Nhóm lập bản đồ đưa các bản đồ nháp trở lại từng làng để chỉnh sửa và xác minh thêm trước khi các bản đồ cuối cùng được chuẩn bị và in. Mỗi gia đình được cấp một bản đồ và một bản cỡ lớn hơn được in ra để sử dụng chung.